Şahmeran nedir, ne anlama gelir, gerçekten var mı, nasıl öldü, neyi temsil ediyor, nereden geliyor ve neden evlere asılır?
Şahmeran kelimesi Farsça kökenli bir kelimedir ve ‘Yılanların Şahı’ anlamına gelir. Türk, Irak, İran ve Anadolu mitolojileri içerisinde yer alır. Anadolu’da Şahmeran’ın yaşıyor olabileceği söylenen pek çok yer mevcuttur. Bir rivayete göre Mersin’in Tarsus ilçesinde yaşar. Bir diğer rivayete göre ise Adana’daki Yılan Kale’de yaşar.
Efsaneye gelecek olursak: en sık anlatılan versiyonunda Şahmeran kadın başlı bir yılandır. Binlerce yıl önce yerin yedi kat altında ‘maran’ adı verilen yılanlarıyla beraber yaşardı. Maranların kraliçesi olan Şahmeran genç ve güzel bir kadındır. Efsaneye göre Şahmeranı gören ilk insan Cemşab/Camsab oldu.
Cemşab, odun satan fakir bir ailenin oğluydu. Bir gün ormanda gezmeye çıkan Cemşab ve arkadaşları, ormanda bal dolu bir kuyuya rast geldiler. Başka bir rivayette mağara olarak bahsedilir. Balı çıkarmak için Cemşab aşağı iner fakat arkadaşları açgözlülük yapıp paylarına daha fazla bal düşsün diye onu orda bırakıp eve dönerler. Bir süre sonra ne yapacağını bilemeyen Cemşab, toprağın çökmesiyle birlikte kendini bir bahçede bulur. Bazı rivayetlerde bir ışık gördüğünü ve bıçakla orayı oyarak bahçeyi gördüğünden bahsedilir. Gördüğü bahçe o kadar güzeldir ki hayretler içinde kalır. Bahçede eşsiz çiçekler, güzel bir koku, güneş ve bir havuz dolusu yılan vardır. Havuzun başında ise beyaz tenli bir yılan oturmaktadır. Cemşab’a neden burada olduğunu sorar ve bir süre sohbet ederler. Cemşab’ın hikâyesini dinleyen Şahmeran, insanoğlunun nankörlüğü üzerine birkaç şey söyler ardından Cemşab’ın orada yaşamasına izin verir ve “sen bizim misafirimizsin” der. Yıllarca orada yaşayan Cemşab ailesini özlediği için gitmek ister. Şahmeran’a bu durumdan bahseder ve Şahmeran gitmesine izin verir fakat iki şartı vardır: Hiç kimseye Şahmeran’ın yerini söylemeyecek ve bir daha asla hamama gitmeyecektir. Çünkü Şahmeran ile karşılaşan kişinin vücudunda ve özellikle sırt bölgesinde yılan pulları olurmuş. İkisi de anlaştıktan sonra genç adam evine döner ve yıllarca bu sırla birlikte yaşar. Ancak bir gün padişah hastalanır ve padişahın veziri tek çarenin Şahmeranın etinin yemesinde olduğunu söyler. Halka, Şahmeran’ın yerini bilen varsa gelsin söylesin diye duyuru yaparlar. İlk zamanlar kimseden ses çıkmaz ve vezir hastalığa şifa bulmak için kitapları karıştırır. Okuduğu kitapta ise şöyle yazar, Şahmeranı gören kimsesin vücudu yılan pullarıyla kaplıdır. Bunu öğrenen vezir hemen herkese haber salar ve herkesin hamama toplanmasını söyler. İşte genç adamın da sırrı burada ortaya çıkar. Vücudu pullarla kaplıdır. Bir sürü işkenceye rağmen Şahmeran’ın yerini söylemez ancak artık işkencelere dayanamayan Cemşab, Şahmeran’ın yerini söyler.
Ardından farklı söylentiler var; kimisi Şahmeran’ın Cemşab’ı gördüğünde yıllar önce insanların nankörlüğü hakkında söylediklerini bu kez genç adam için söylediğini ve ardından öldürüldüğünü, başka bir söyleyişe göre de Şahmeran’ın Cemşab’ı anlayışla karşıladığı ve ona; ‘Benim başımı kaynatıp padişaha içir padişah kurtulsun, gövdemi de kaynatıp vezire içir ölsün, kuyruğumu da kaynatıp sen iç ve böylece Lokman Hekim ol demiş. Böylece vezir ölmüş, padişah da iyileşip Cemşab’ı veziri yapmış. Efsaneye göre Şahmeran öldürülürken yılanların insanlardan öç almaması için ölümünü gizli tutmalarını söyler ve o günden beri Şahmeran’ın öldürüldüğünü yılanlar bilmemektedir ve eğer bir gün öğrenirlerse Tarsus’un yılanlar tarafından istila edileceği rivayet edilir.
Şahmeran gerçekten var mı sorusu ise hala gizemini korumaktadır. Ancak hâlâ Adana ve çevresinde görüldüğü de iddia ediliyor. Özellikle Yılan Kalenin çevresinde sık sık Şahmeran’ın görüldüğü halk tarafından söyleniyor. Kale kayalıklar üzerinde kuruludur ve yer yer deliklerle dolu bu kale çok sayıda yılan barındırır. Hatta Evliya Çelebi de bundan seyahatnamesinde bahsetmiştir. Kaleye geldiğinde sürür sürü yılanlar gördüğünü, uzun tüyleri ve boynuzları olduğundan bahseder.
Şahmeran resmi neden evlere asılır? Şahmeran bereketi, bolluğu, iyiliği temsil eder. Anadolu’da özellikle kadınlar tarafından kem gözlerden korunmak için ve şans getirsin diye duvarlara asılır. Ancak asıl sebebi Şahmeran’ın ölümünü öğrenecek olan yılanların istilasından korunmak ve biz size saygı duyuyoruz mesajı vermek içindir.
