Günümüz dünyasında yapay zekâ hemen hemen her alanda etkisini göstermektedir. Yapay zekânın etkisini en çok gösterdiği alanlardan biri de ekonomidir. Yapay zekânın ekonomiye olan etkisi hakkında iyimser görüşler olduğu kadar kötümser görüşler de bulunmakta. Bu konudaki görüş farklılıklarını değerlendirirken uzun vadede mi kısa vadede mi etkili olduğu da bizler için önemli bir ölçüt tabii ki de.
Benim öncelikli olarak bahsetmek istediğim konu “İş Gücü ve İstihdam Politikaları”. Bu konuda genel olarak toplumumuzun görüşü yapay zekânın Türkiye’deki istihdamı yakın gelecekte etkilemeyeceği yönünde. Fakat işin aslı pek de öyle değil. Biz her ne kadar yapay zekânın Türkiye’de bir meslek grubunun işini elinden aldığını görmesek de dünyanın pek çok yerinde yapay zekâ bu konuda epey bir yol almış durumda. Bu konuda yapılan araştırmalarda bu kanıyı destekliyor. McKinsey Global Institute’un araştırmasına göre 2030 yılına kadar 400 ila 800 milyon çalışanın yapay zekâ kaynaklı sistemler yüzünden işlerini kaybedecek. Bu konu da beraberinde milyonlarca insanın işsiz kalma endişesi yaşamasına sebep oluyor. Aslında bu endişeler pek de yeni sayılmaz. 1800’lü yılların başında sanayi inkılabının etkisiyle Amerika’da dokuma fabrikalara gelen iğne ve dikiş makinası gibi aletler fabrikanın işçileri tarafından işlerini ellerinden alma gerekçesiyle kırılmış, döneminde “Ludizm” adında bir akıma dönüşmüştür. Yani kastım şu: yapay zekânın istihdam alanına etkisi ve bu etkinin beraberinde getirdiği şeyler yeni değil. İstihdamın yarattığı etki durumu “otomasyon” kavramı olarak da duymuş olabilirsiniz aslında. Otomasyon, yapılacak olan bir işin insan eli ve müdahalesi olmadan otomatik olarak yapılması demektir. Gelecekte farklı meslek gruplarının otomasyondan etkilenme oranları da mesleklerin yaratıcı-üretici zekâyı gerektirme oranlarına göre değişecek tabii ki. Bu işin birde olumlu tarafı var elbette.
Yapay zekâ ve teknolojinin gelişmesi yeni meslekler ve uzmanlık alanlarını da beraberinde getiriyor. Buda kendi içinde bir yeni istihdam alanı oluşturduğunu bize gösterir. Dünya Ekonomik Forumu’na göre, 85 milyon iş yok olacak ancak 97 milyon yeni iş yaratılacak. Yapay zekânın istihdam alanındaki etkisini tek cümlede toplamak gerekirse: hâlihazırdaki mevcut meslekler fonksiyonunu yitireceğinden belli alandaki iş imkânlarını kısıtlayacağını fakat bununla beraber kendi çapında farklı meslek grupları ve iş imkânları sunacağını söyleyebiliriz.
Bahsetmek istediğim diğer konu ise “Kolay Üretim” ve “Kolay Pazarlama”. Sanayi inkılabı ve fabrikalaşmayla da birlikte yapay zekâ kolay üretim ve satış alanı sunduğundan ötürü yapay zekânın büyük bir ucuzluk sağladığını söyleyebiliriz. Bu durum herhangi bir ürünün insan eli yerine seri üretimde üretilmesi o ürünün satış piyasasına olan katkısı ile açıklanabilir. Üretilen ürünleri daha erişilebilir kılması açısından bizlere sağladığı ekonomik avantajı şöyle açıklayabilirim: dünyanın en büyük ikinci profesyonel hizmet firması olan PwC şirketinin raporuna göre 2030 yılına kadar yani önümüzdeki 5 yıl da yapay zekânın üretimde dünya küresel ekonomisine sağladığı katkı 15,7 trilyon dolar. Bunun yanında hâlihazırda çalışır durumda olan üretim işlerdeki verimi arttırması da ekonomik büyüme ve yaşam standartlarındaki gözle görülür artışı beraberinde getiriyor. Önümüzdeki 10 yıl içinde fabrikaların büyük bir kısmı tamamen otonom hale gelecek, 2030 yılına kadarsa yapay zekâ destekli otomasyonun üretim sektöründe %20 daha fazla üretkenlik sağlayacağı tahmin ediliyor. Totalde yapay zekâ ekonomide bizlere iyi bir kar sağlıyor.
Yapay zekânın bu değişken etkileri karşısında insanoğlunun yapması gereken şey ise olumlu etkilerini kaybetmeden olumsuz etkileri hakkında tedbirler alarak yapay zekâyı kontrol altına alarak kullanmaktır.
